تعویق و شکاف در داستان های مثنوی

تعویق و شکاف در داستان‌های مثنوی

نقش تمثیل در داستان های مثنوی معنوی

تمثیل بخش اعظم منظومه های عرفانی ادبیات کهن را دربرمی گیرد که اکثر مآخذ آنها دین و اسطوره است. تمثیل، در داستان های مثنوی معنوی و حتی در غزلیّات مولانا، جایگاه والایی دارد. تمثیلی که در ادبیات مدّ نظر است، بیشتر حکایاتی در جهت توضیح و تفسیر اعتقادات اخلاقی و عرفانی است که نمونه ای از ادبیّات تعلیمی تخیّلی محسوب می شوند تا جاذبه بیشتری داشته باشند. در حقیقت، زبان و بیان مولانا بیشتر به شیوه تمثیل رم...

تحلیل سوررئالیستی داستان دقوقی در مثنوی مولوی

بررسی مؤلفه‌های مکتب سوررئالیسم حاکی از آن است که شباهت‌های بسیاری میان این مکتب با عرفان وجود دارد. داستان دقوقی در مثنوی مولانا (610 ق) یکی از مبهم‌ترین داستان‌های عرفانی است که قابلیت زیادی در مطابقه با مؤلفه‌های سوررئالیستی دارد. مؤلفه‌هایی چون اوتوماتیزم (خودنگاری)، حیرت، دیوانگی، جنون، خیال و... . نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که پویایی و حرکت سوررئالیست‌ها از سطح اشیاء به عمق برای کشف حق...

بررسی عناصر داستان «اعرابی و سبوی آب» در مصیبت‌نامه، مثنوی و دفتر هفتم مثنوی

داستان «اعرابی و سبوی آب» از جمله داستان‌هایی است که در متون مختلف منظوم و منثور فارسی آمده است. در میان آثار منظوم، این داستان را در مصیبت‌نامه عطّار، مثنوی و دفتر هفتم مثنوی می‌توان دید. در این مقاله، به منظور شناختن قدرتِ خلّاقیت و داستان‌پردازی سرایندگان این آثار، برخی از عناصر این داستان چون پیرنگ، شخصیّت، گفت‌وگو، حقیقت‌نمایی و زاویه دید بررسی می‌گردد. تحلیل زاویه‌ دید بر اساس دیدگاه روایت‌شن...

داستان آفرینش در مثنوی مولانا و دیگر آثار صوفیانه

آفرینش الهی دلیل حضور ما در جهان است. اما آیا براستی می­دانیم از کجا آمده­ایم؟ و زبهر چه آمده­ایم؟ یا انجام کار چیست؟ دغدغه این چرایی­ها در ذهن و زبان بسیاری موج می­زند و پاسخ آنان حکایت از تلاشی است که برای تخفیف دلنگرانی­های بشری داشته­اند. عرفان ایرانی اسلامی در مواجهه با این سؤال مهم از منظر ویژه­ای آن را مورد بررسی قرار داده است. آفرینش و داستان آدم و حوا در آثار بسیاری از عرفای نامدار س...

شکست روایی و شیوه‌های بازگشت به داستان در مثنوی

روایت‌های مثنوی دارای شکست‌های فراوانی است که به دلیل عوامل گوناگون به وجود می‌آید. با توجّه به این امر، پرسش مهّم این مقاله این است که راوی (مولوی) از چه شیوه‌هایی برای ارتباط برقرار کردن میان پیرفت‌ها و رویدادهای داستانیِ پاره پاره و جدا از یکدیگر استفاده می‌کند؟ به طور کلّی این شیوه‌ها را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد. استفاده مولوی از این شگردها نشان دهنده اهمیت دادن راوی به نکات ظریف داستان پرد...